Tentoonstelling Locus Solus Antwerpen

25 juni – 30 juli 2011

Barney de Krijger File life (Years of H/artwork)

Ludo Mich The Mesmerized Zig Zag Experiment

Barney de Krijger (1943)

Zo’n tien jaar geleden verhuisde ik van Amsterdam naar Den Haag. Barney de Krijger werd mijn buurman en al snel een dierbare vriend. Stukje bij beetje leerde ik hem en zijn werk kennen en raakte ik vertrouwd met zijn gigantische collectie langspeelplaten, analoge fotocamera’s en filmapparatuur. Allemaal ‘materiaal’ dat zijn inspiratiebron vormt.

Het atelier waarin hij al tientallen jaren woont en werkt, heeft veel weg van een privé-museum. Het hangt en staat bomvol tekeningen, fotowerken en installaties. Barney is genereus, nieuwsgierig, dol op experimenteren en altijd – nu al ruim veertig jaar lang - bezig met zijn werk. Dit resulteerde in tentoonstellingen, lezingen en gastdocentschappen in Nederland, Polen, Finland en de Verenigde Staten.

Bij zijn open houding past ook actieve aandacht voor het werk van collega’s. Jong en oud. Begin jaren negentig was hij initiatiefnemer en drijvende kracht achter stichting Archief, een indertijd toonaangevend kunstenaarsinitiatief in Den Haag. Bekende en onbekende kunstenaars uit binnen- en buitenland kregen hier de ruimte voor vaak curieuze experimenten. Tegenwoordig is hij de drijvende kracht achter Super B, ondergebracht bij stichting Ruimtevaart, waar filmavonden en tentoonstellingen worden georganiseerd. Daar zag ik naast schatten van oud en vaak anoniem filmmateriaal, ook Barney’s memorabele gefilmde interview: Altijd Bewegen, met de boksende kunstenaar Anton Martineau.

Barney de Krijger is als tekenaar en all round kunstenaar geïnteresseerd in film en fotografie als beelddrager, maar ook als technisch medium. Hij bouwde bijvoorbeeld een grote, primitieve reiscamera die hij achter in zijn auto meeneemt en waarmee hij foto’s maakt die hij zelf ontwikkelt. In dat lange wordingsproces spelen naast feeling en toeval, ook technische onvolkomenheden een wezenlijke rol. En engelengeduld natuurlijk. Zo heb ik hem eens geholpen het gevaarte op het dak van een flatgebouw te installeren om de Haagse skyline te fotograferen. De infrarood filmrol van 30 cm breed en 30 m lang werd met de hand doorgedraaid en daarbij stond hij te tellen totdat naar zijn gevoel de juiste belichtingstijd was bereikt. Met het unieke eindresultaat dat hij op deze manier weet te bereiken, refereert hij aan de begintijd van de fotografie.

Het eerste werk dat ik van Barney de Krijger kocht, was City Blues: een installatie met een serie fotografische opnamen van ondermeer halfnaakte, gechoqueerde omstanders bij een nachtelijke brand, en van vechtende hoeren in de ruige, Haagse binnenstad. Als drager voor City Blues dient een draaiend display voor zonnebrillen. Met behulp van gips maakte hij er een torenvormig bouwwerk van, waarin de zwart-wit diapositieven functioneren als ‘ramen’ waardoor kunstlicht van binnen naar buiten valt. Die speelse werkwijze waarop hij een objet trouvé recyclet en voorziet van een nieuwe context, is typerend voor Barney. Hij is in de grond een verzamelaar/knutselaar/uitvinder en heeft bij gevolg nooit opslagruimte genoeg.

In Locus Solus toont Barney de Krijger ondermeer File Life (Years of H/artwork): een serie vroege tekeningen die nooit eerder te zien is geweest. Barney is een van de beste en meest interessante kunstenaars die ik ken. Een veelzijdige en genereuze man met een brede interesse voor beeldende kunst, techniek, muziek en literatuur. En als er iemand past in de lijfspreuk van Locus Solus: ‘The Present is The Result Of The Past’, dan is het Barney de Krijger wel. Het is mij dan ook een groot genoegen dat Franck Gribling mij als gastcurator de gelegenheid biedt om Barney de Krijger in Antwerpen te introduceren.

Ludo Mich (1945)

De underground filmmaker, performer, muzikant en beeldend kunstenaar Ludo Mich is generatiegenoot van Barney de Krijger. Op zoek naar een interessante Belgische tegenspeler voor Barney, bracht Franck Gribling ons op zijn spoor. En het was meteen een schot in de roos. Want met Ludo Mich hebben we een gedreven kunstenaar te pakken met een indrukwekkend CV. Een rebel ook, die een groot gevoel voor humor en relativeringsvermogen, paart aan een absurdistische kijk op het bestaan.

Ludo Mich, die tot een van de wonderlijkste figuren uit de Antwerps underground wordt gerekend, is tot op de dag van vandaag de belichaming van de ongebonden, experimentele geest van de jaren zestig en zeventig. En, niet onbelangrijk, hij weet ook jongere generaties te fascineren.

Ludo Mich, die nog regelmatig optreedt, exposeert en lezingen geeft, wordt vaak genoemd als pionier van de holografie, een soort fotografie waarbij een afgebeeld voorwerp vanuit verschillende hoeken bekeken kan worden. Maar bij Mich beweegt die belangstelling zich ook in de richting van de Zwarte Gaten theorie en het bestaan van meerdere dimensies. Mich heeft belangstelling voor mythologie, wiskunde en natuurwetenschappen, allemaal elementen die in zijn installaties, schilderijen en performances een rol spelen. Daar hoort ook een fascinatie voor cijfercombinaties bij: ‘Neem uw geboortejaar, voeg daar het aantal jaren aan toe dat u dit jaar bereikt. En voila: 2011.’ Gevolgd door zijn kernmerkende, bulderende lach.

Hoe serieus dit alles te nemen is, valt lastig te bepalen.

Ludo Mich heeft immers zijn wortels in de fluxusbeweging die hij altijd trouw is gebleven. Hij is een serieuze komediant, die de wereld en het leven weliswaar serieus neemt, maar ook als een vorm van absurdistisch theater. Een optreden van Ludo Mich kan rauw zijn, instinctief. Maar ook gevoelig en poëtisch.

Nog steeds boeiend is zijn underground film Saturnus uit 1971, een 16 mm film in zwart-wit, die ook op DVD werd uitgebracht. Het decor en de kostuums van de acteurs, onder wie Guillaume Bijl en Nicole van Goethem, hebben een hoog improvisatie- en knutselgehalte, alsof het door fantasierijke kinderen in elkaar is gezet. Er wordt Lingala gesproken (een Bandoetaal), de soundtrack is een bizar soort ketelmuziek. Bovendien werd de film opgenomen met een door Mich eigenhandig gefabriceerde visooglens, waardoor vervormingen ontstaan alsof je in een lachspiegel kijkt.

Saturnus met zijn wellustige, enigszins morsige taferelen, geeft een prachtig, door drugs beïnvloed tijdsbeeld weer en is tegelijk een persiflage op science fiction. Voor mij is het ook een parodie op de voortschrijdende wetenschappelijke mogelijkheden en inzichten, die zo schril contrasteren met de ‘primitief’ die wij mensen altijd zullen blijven. Je kunt er ook een kritiek in lezen op de eerste landing op de maan in 1969 die zo tot de verbeelding spreekt, maar die tegelijk een race was tussen de twee grootmachten uit die jaren, de V.S. en de Sovjet Unie, om prestige en macht.

Ludo Mich beschouwt zichzelf als een Renaissance mens, en niemand minder dan Leonardo da Vinci is zijn grote voorbeeld. Het huidige onderscheid tussen kunst, techniek en wetenschap zijn hem vreemd en in zijn schilderijen en installaties refereert hij aan de kwantummechanica, magnetisme en andere natuurkundige experimenten. Dit alles natuurlijk wel met ‘tongue in cheek’. Zelfs zijn signatuur: een horizontale, rechte lijn die wordt doorkruist door een golvende lijn in de vorm van de M van Mich, is een weergave van ruimte en tijd.

Speciaal voor Locus Focus, en met behulp van zijn assistent en vriend Rurik de Weert construeerde Ludo Mich The Mesmerized Zig Zag Experiment: een video-installatie, geïnspireerd op de medische experimenten met magnetisme van de 18 de eeuwse Duitse arts en astroloog Franz Anton Mesmer.

Kortom, het Nederlands-Belgische duo Barney de Krijger en Ludo Mich staat garant voor een boeiende tentoonstelling. Ze maken, elk op een heel eigen wijze, een reis door ruimte en tijd en voegen daarmee een extra dimensie toe aan hoe - wij mensen - onze planeet die aarde heet, ervaren.

Riet van der Linden

Antwerpen, 2011

THE PRESENT IS THE RESULT OF THE PAST

V

LOCUS SOLUS

Pourbusstraat 14 , Antwerpen

File / LIfe

ARCHIVE

Years of H/artwork

Het project File/Life vormt een in mappen verzamelde en geselecteerde collectie uit het atelier/archief van de kunstenaar, bestaande uit tekeningen, schetsen, aantekeningen, ideeën, drukwerk, foto's en collages.

File/Life omvat een breed scala aan toepassingen, van het meest simpele gereedschap als het potlood tot aan het gebruik van multi-media. De werken hebben allemaal betrekking op installaties en objecten die door de jaren heen eerder tentoongesteld zijn in galeries en musea.

De in File/Life opgenomen werken zijn nooit eerder getoond en geven een kijkje in de keuken van mijn beeldende activiteiten gedurende de periode 1975-2005.

Tekenschrift

In de jaren tachtig en negentig van de twintigste eeuw heb ik me op alle mogelijke manieren, intensief bezig gehouden met het autonome medium tekenen, de tekenhandeling, en de perceptie ervan.

De tekening vormt een essentiële en bindende factor binnen mijn werk. Het is en blijft tenslotte de meest directe vorm van beeldtaal. Zonder technische en materiële obstakels kan de tekening overal en in alle omstandigheden ontstaan.

Het werk Tekenschrift’ (1980) was ooit bedoeld om in boekvorm uit te geven, maar daarvoor heb  ik helaas nooit de nodige  pecunia kunnen regelen.

Het origineel, bestaat uit 10 bladen. Ingelijst  en tegen elkaar aan gehangen met een totaallengte van 3.10 m is dit werk nu te zien bij Locus Solus en sluit perfect aan binnen de context van het project: "The present is the result of the past’ van Locus Solus "  

Re-sidu-ality

Bestaat uit een doos constructie van (gerecycled) donker gecoat glas van 43x43x69 cm , gevuld met oude en hedendaagse, werkende en niet werkende cinematografische, fotografische en analoge apparatuur, alsmede glasnegatieven, dia positieven, doka-materiaal, vergrotingskokers, camera’s en relevante randapparatuur.

Re-sidu-ality (2011) vormt de opmaat naar de realisatie van een nieuw megaproject over het predigitale tijdperk (dead media), met als referentiekader ‘The Mechanical Bride’ - Marshall McLuhan en ‘Het kunstwerk in het tijdperk van zijn technische reproduceerbaarheid’ - Walter Benjamin.

Wat me fascineert, is de vraag hoe de electronische beeldtechnologie ons gedrag, en onze perceptie van, en onze associatie met, beelden beïnvloedt.

Tegenwoordig kan alles vastgelegd worden door middel van de digitale fotografie. We consumeren beelden in een duizelingwekkend tempo, gevangen in miljoenen pixels, opgeslagen op harddisks, cd’s, dvd’s, compact flash discs, mobieltjes etc.

Wat is de waarde van deze beelden? Welke zijn nog autonoom of vertegenwoordigen nog een beeldende artistieke waarde?

Het mogelijk disfunctioneren van Re-sidu-ality, door slijtage van draaiende delen van de projectie apparatuur, het stuk gaan van lampen en dergelijke, vormt een belangrijke factor van verval en is ‘all together’ een visualisatie van het begrip ‘Dead Media’. 

Barney de Krijger

Antwerpen, 2011

Openingswoord bij de tentoonstelling

The Present is the Result of the Past V

Barney de Krijger/Ludo Mich

25 juni - 31 juli, 2011

LOCUS SOLUS

Pourbusstraat 14, Antwerpen

Welkom in Locus Solus, het geesteskind van Franck Gribling.

Gribling heeft met deze kunstenaarsruimte een unieke plek gecreëerd in Antwerpen. Een plek waar hij onder het motto: The Present is the Result of the Past, een serie retrospectieve tentoonstellingen organiseert van beeldbepalende kunstenaars, die hun carrière begonnen in de jaren vijftig van de vorige eeuw.

Gribling heeft de wordingsgeschiedenis van die revolutionaire naoorlogse ontwikkelingen als aankomend kunstenaar van nabij meegemaakt, en later ook als jonge kunsthistoricus met een scherp oog geregistreerd.

The Present is the Result of the Past’. Geen nostalgische terugblik dus op een voorbije tijd, maar tentoonstellingen die de actualiteit van de toenmalige vernieuwingen duidelijk maken.

Wij zijn dwergen die op de schouders staan van reuzen. Wij zien met andere woorden verder dan de legendarische generatie avant-gardisten, die op de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog met een revolutionair elan aan de slag gingen. Kunstenaars die het begrip kunst een nieuwe, vitale inhoud gaven, waarmee wij nog steeds ons voordeel kunnen doen.

Na vier indrukwekkende presentaties van onder meer Pieter Engels, Jan Henderikse en Gribling zelf, is nu de zomer aangebroken. Tijd vond Franck voor een interim-tentoonstelling en hij gunde mij de eer om als gastcurator op te treden.

Als nieuwkomer in Antwerpen heb ik die mogelijkheid met beide handen aangegrepen. Niet alleen kreeg ik de kans om actief betrokken te raken bij de locale kunstwereld, maar ook om Barney de Krijger, een door mij bewonderde Nederlandse collega, hier te introduceren. Ik moet bekennen dat ik nog nooit had gehoord van zijn mede-exposant Ludo Mich, maar gelukkig zette Franck mij op zijn spoor. En het was meteen een schot in de roos.

Barney de Krijger en Ludo Mich staan beide voor vernieuwing en experiment met behoud van het goede. Het zijn gedreven kunstenaars, die al ruim veertig jaar met een niet aflatende energie en vanuit een innerlijke noodzaak steeds hun grenzen blijven verleggen, op zoek zijn naar een nieuwe horizon.

Ludo Mich staat bekend als underground filmmaker, performer, muzikant en beeldend kunstenaar. Ik leerde hem kennen als een goedmoedige rebel, een man met gevoel voor humor en relativeringsvermogen en een absurdistische kijk op het bestaan. Mich heeft dan ook zijn wortels in de fluxusbeweging die hij altijd trouw is gebleven.

Speciaal voor Locus Solus construeerde hij The Mesmerized Zig Zag Experiment: een videoinstallatie, geïnspireerd op de medische experimenten met magnetisme van de 18^de eeuwse Duitse arts en astroloog Franz Anton Mesmer. Voor mij was dat aanvankelijk abracadabra.

Toen hij mij in zijn atelier voor de camera zette met de opdracht om een zoemend geluid te produceren, had ik eerlijk gezegd geen flauw idee waar hij mee bezig was. Maar nu de installatie klaar is en de prachtig gemonteerde filmloop draait, zien we meer dan zeventig portretten van collega’s en vrienden voorbij komen, die samen - al zoemend - een koor vormen. Het resultaat is inderdaad ‘mesmerizing’/hypnotizerend. En in de vele uren die ik in de galerie ga doorbrengen, zal ik zeker high worden, zonder dat daar drank of joints aan te pas komt.

All-round kunstenaar Barney de Krijger is allereerst tekenaar. Maar daarnaast wordt hij gefascineerd door film en fotografie als beelddrager en als technisch medium. En zoals Ludo Mich zijn legendarische Saturnus filmde met een zelfgemaakte visooglens, zo bouwde Barney de Krijger een grote primitieve reiscamera, waarmee hij opmerkelijke opnamen maakt die refereren aan de begintijd van de fotografie.

Re-sidu-ality is de titel van een typerend werk dat De Krijger hier exposeert en waarmee hij de artistieke waarde en de betekenis van oude en nieuwe beelddragers aan de orde stelt. De installatie bestaat uit een doosconstructie van gerycled donker glas, een soort container gevuld met hedendaagse, werkende en niet-werkende cinematografische, fotografische en analoge/videoapparatuur, samen met glasnegatieven, dia positieven en uiteenlopend fotomateriaal. Vanuit deze chaos worden vanuit het binnenste ook nog bewegende beelden geprojecteerd. Re-sidu-ality is een soort schaalmodel die de opmaat moet vormen voor een nieuw megaproject over het digitale tijdperk, waarbij hij zich de vraag stelt wat de waarde van de huidige tsunami aan beelden is, in hoeverre deze beelden nog als autonoom kunnen worden beschouwd en welke artistieke waarde zij vertegenwoordigen?

In deze tentoonstelling legt hij de nadruk op zijn tekeningen en collages. Klein, intiem werk, als impliciete kritiek op de tendens dat alles steeds groter en spectaculairder moet zijn om nog indruk te maken. Barney de Krijger daarentegen gunt ons een blik in de keuken van de kunstenaar.

File life, is de titel van een serie genummerde mappen, gevuld met een breed scala aan toepassingen van multimedia uit de periode 1975-2005. Het zijn tekeningen, schetsen, aantekeningen, ideeën, foto’s en collages, die allemaal betrekking hebben op installaties en beelden die door de jaren heen werden geëxposeerd in musea en galeries.

Daarnaast toont hij onder de titel Tekenschrift alle mogelijke manieren waarop hij zich in de jaren tachtig en negentig bezig hield met het tekenen als handeling en als autonoom medium.

Ik wil Barney de Krijger en Ludo Mich heel erg bedanken voor de inzet waarmee zij de afgelopen week hebben gewerkt om deze presentatie tot een succes te maken. En niet in de laatste plaats dank aan Rufus Michielsen, de zoon van Ludo Mich die de montage van de film maakte, zijn vrouw Chantal, en zijn groep fantastische assistenten, met name Rurik de Weert, zonder wie dit alles niet mogelijk zou zijn geweest.

The present is the Result of the Past. Dat geldt niet alleen voor de kunst maar ook voor de huidige samenleving als geheel.

Misschien moeten wij dwergen wel constateren dat we met elkaar ook erg naïef zijn geweest.

Het leek ons in de jaren zestig en zeventig ondenkbaar dat onze samenleving zou kunnen terugvallen in conservatisme, onverdraagzaamheid en een onbeschaamde run op het grote geld waarbij het recht van de sterkste zegeviert.

We geloofden in een toekomst waarin recht op een basisinkomen vanzelfsprekend zou zijn, een toekomst waarin werk en zelfontplooiing met elkaar zouden samenvallen. Een samenleving waarin mensen met respect voor elkaar en de natuur harmonieus zouden samenleven. We voelden ons Europeaan, wereldburger.

De huidige realiteit ziet er heel anders uit. De menselijke waardigheid staat op het spel. Het bestaansrecht van de kunsten wordt ter discussie gesteld, kunst wordt afgedaan als bijzaak, als overbodige luxe.

We moeten daarom strijdbaar blijven.

We laten ons als kunstenaar niet verlagen tot het niveau van een ordinaire hoer die moet dansen naar de pijpen van haar pooier.

Het beste verweer is nog altijd gewoon doorgaan, autonoom blijven, en het beste in jezelf naar boven halen. En dat is precies wat hier in Locus Solus gebeurt.

Mensen, dank voor jullie komst. Pak een borrel, geniet, en kom de komende weken nog eens terug. We zijn van plan om in de galerie nog twee filmavonden met Ludo Mich en Barney de Krijger te organiseren, waarover jullie binnenkort worden geïnformeerd.

Dank.

Riet van der Linden

Antwerpen, 2011

www.rietvanderlinden.com