De exploratie van licht en ruimte
In de tentoonstelling KLARE TAAL (THE PRESENT IS THE RESULT OF THE PAST VIII ) werden in LOCUS SOLUS de kunstenaars gepresenteerd die rond 1965 gemeen hadden dat zij de beeldtaal wilden versoberen en tot het essentiéle minimum reduceren in eenvoudige en heldere structuren. Dit gebeurde vanuit verschillende achtergronden. Voor een deel sloot dit aan bij de traditie van Mondriaan, De Stijl, het Bauhaus en het Constructivisme. Zo kwam de term Systematisch Constructivisme in zwang onder de kunstenaars die bij Riekje Swart in Amsterdam exposeerden. Een andere basis was echter ook de Informele Materie Kunst, van waaruit rond 1960, met gebruikmaking van nieuwe technologién en materialen, een puristische benadering van licht en ruimte ontwikkeld werd, ontdaan van alle overbodige artistieke en emotionele bijzaken. Deze tendens kwam het duidelijkste tot uiting in de Zero en Nul beweging, maar werd door velen in die tijd, waaronder ik zelf, gedeeld. Rond 1960 had ik het gebruik van nieuwe materialen, zoals polyester geintroduceerd als meer eigentijds als olieverf. Na de excessieve, op de reclame geinspireerde toepassing daarvan in wat ik toen "APROPORTIONELE SCHILDERKUNST" noemde, concentreerde ik mij rond 1965 op steeds minimalere middelen en vormen. "NAAR EEN NIEUWE ABSTRACTIE" heette een in 1966 door mij samengestelde tentoonstelling van wat ik als een nieuwe richting zag. NAAR EEN IEUW REALISME was achteraf een betere titel geweest. In als materie gekleurde polyester, en later op perspex gespoten ontstonden de zogenaamde SPACE VOLUMES, isometrische ruimte projecties, die voor het eerst in Galerie Swart geexposeerd werden en ook als map zeefdrukken in 1967 uitgegeven. Daarvoor waren al de driedimensionale ruimte objecten, de DISAPPEARING WALL AND FLOOR BEAMS, bij Galerie Swart te zien geweest, die dichter bij de Amerikaanse Minimal Art stonden dan bij het Europese Constructivisme, zoals Joost Baljeu toen terecht opmerkte. In ieder geval leidde de kennismaking met de Amerikaanse pragmatische filosofie, waarin het "matter of fact" centraal staat tot die objecten, gevold door de SPACE CALCULATIONS, die begin 1969 in Leiden bij Galerie Walenkamp getoond werden en de geheel witte LIGHT AND SPACE TRAPS, waarin het licht binnen de geometrisch bepaalde basisvormen in eindeloze variatie gemoduleerd wordt. In feite was de systematiek daarvan uiterst simpel. In tegenstelling tot het werk van anderen uit die tijd, zoals Peter Struycken en Morellet, was de computer daarvoor niet nodig. Het rekenwerk beperkte zich tot de toepassing van eenvoudige reeksen. Zo ontstonden daarna ook, met zoveel mogelijk permutaties, de series SPACE REFLECTORS, uitgevoerd in chroomstaal , om het spiegelbeeld van de omgeving te deconstrueren. Daarna gevolgd door de SPACE LINES, lijnen in rondstaal van verschillende diameter, die de ruimte in schieten vanuit geometrische grondvormen. Dat tot de kern terug gebrachte onderzoek van licht en ruimte als basis van de realiteit, was bedoeld als een demonstratie van mogelijkheden, die meer inzicht zouden kunnen verschaffen in de aard van de werkelijkheid. Geheel in de lijn van de geest van die tijd van ontstaan waren het ervarings modellen, gedacht als prototypes, die op grote schaal op de pleinen van de toekomst uitgevoerd moesten worden. De avantgarde van toen was nog niet wars van het utopisme van zijn historische voorlopers. Terecht groeide het wantrouwen in zulke hoogdravende verwachtingen en het bijbehorende dogmatisme. Het gevaar van esthetisch formalisme lag op de loer. Vandaar dat rond 1975 wat mij betrof, een periode werd afgsloten om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Wat hopelijk resteert en nog steeds overkomt is de zuiverheid van een poging om het absolute tastbaar te maken. Wellicht is dat ook nog steeds de aktualiteit van het werk, dat uiteindelijk in mijn heden resulteert, waarin Kunst een onderzoek hoort te zijn , dat leidt tot algemeen geldige ervaringsmodellen.
| |||||||||||||||||||
, 1967.jpg "franck gribling, Blue space tower (space volumes), 1967")
